Dit kun je beter niet tegen je model zeggen

 

Als portretfotograaf hoor ik van de mensen die voor mijn camera staan regelmatig hun ervaring met eerdere shoots. Gezien het feit dat ik al jarenlang onderzoek doe naar het gedrag van mensen voor de camera (en de oorzaken hiervan) intrigeert dit mij enorm. Het is ook de reden waarom ik dolgraag naar programma's als Next Top Model kijk. Ik let daarbij vooral op alles wat een fotograaf zegt, en hoe een model daarop reageert. Regelmatig gaan mijn haren overeind staan, zeker wanneer een fotograaf alle schuld van een in zijn of haar ogen slechte foto bij het model neerlegt. Wanneer ik een minder mooie foto van iemand maak leg ik de verantwoordelijkheid daarvan altijd bij mezelf. Dan was mijn timing niet goed of heb ik niet goed genoeg mijn best gedaan om de persoon een fijn gevoel te geven. Maar ook die verantwoordelijkheid is relatief. Het is namelijk een proces, een interactie tussen model en fotograaf, en dat gaat altijd op en neer. En tussen de fantastische foto's zitten altijd foto's die minder fantastisch zijn, het is het natuurlijke ritme, zoals dat van de maan, de golven van de zee, de ademhaling. Momenten van bloei en het vallen van de bladeren volgen elkaar op.

Momenten dat een model volledig contact met je maakt en terugkeert in zichzelf. Het één is niet beter dan het ander, alleen anders.

 

Ik schrijf dit blog niet om kritiek te hebben op dit programma of kritiek op fotografen in het algemeen die toch wel vaak kwetsbare jonge mensen fotograferen, al schrik ik wel vaak van wat ze tegen deze jonge mensen zeggen. Ik snap dat de modellenwereld een heel andere wereld is dan waar ik in zit. Ik snap ook dat je als model kunt leren om te luisteren naar de fotograaf zonder dat het je positieve zelfbeeld of zelfvertrouwen totaal vernietigt. Maar goed, dat is een onderwerp waar ik nog wel even over door kan praten wat ik nu niet zal doen.

 

Waarom ik over de modellenwereld begin, is omdat ik denk dat er fotografen zijn die vaak met professionele modellen werken, en hun 'normale'-mensen-model, te vaak als een professioneel model aanspreken. En dan kan er veel mis gaan. Een ongemakkelijk moment voor het model is dan nog het minst erge dat kan gebeuren. Minder fijn is het wanneer de woorden van een fotograaf iemand echt onzeker maken, al dan niet versterkt door ervaringen van dit model uit het verleden.

 

Vaak zegt een fotograaf alles met de beste bedoelingen en zeker niet met de intentie om iemand onzeker te maken. De kans is groot dat de fotograaf de situatie ook lastig vindt en niet over voldoende empathische en sociale eigenschappen beschikt om zo'n voor veel mensen kwetsbaar proces op de juiste manier te begeleiden. Er zijn fotografen die vooral heel technisch zijn en voornamelijk bezig zijn met hun camera, het licht en de compositie, en daarbij het model met al haar of zijn gevoelens een beetje uit het oog verliest. Het is vaak ook een ongewilde spiegel, zo'n ongemakkelijk model wat weer het één en ander uit het verleden van de fotograaf triggert. En vaak is het gewoon onhandigheid of onwetendheid.

 

Wat de reden ook is, alles wat een fotograaf zegt tegen een model, heeft impact en kan de manier waarop een persoon over zichzelf denkt en naar zichzelf kijkt, sterk beïnvloeden. En ja, je begrijpt het goed, niet altijd ten goede.

 

Hieronder een top 7 van dingen die je als fotograaf beter niet tegen je model kunt zeggen, zeker niet wanneer het een niet-professioneel model betreft. Ik verzin deze woorden niet zelf, het zijn letterlijk de woorden van fotografen tegen de mensen die in een later stadium voor mijn camera stonden. Soms was het model zich bewust van het feit dat dit niet zo aardig of handig was van de fotograaf en beter niet gezegd had kunnen worden, maar soms ook was het iets dat het model voor totale waarheid had aangenomen en dus dacht dat dit een 'fout' of 'sterk minpunt' van zichzelf was.

 

Hierbij de 'verschrikkelijke' top 7

 

1. Jij kunt beter niet lachen op de foto

Wat de reden van de fotograaf ook is om dit te zeggen, dit kan echt niet. Misschien vind je zelf iemands lach niet mooi of aantrekkelijk maar dat is niet aan jou. Je geeft iemand een heel slecht gevoel over de eigen lach en zegt iemand hiermee een bepaalde emotie niet te laten zien. De enige persoon die mag bepalen of er wel of niet gelachen wordt, en of dat wel of niet mooi is, dat is het model zelf. Wanneer het als fotograaf gaat om een project voor jezelf waar iemand ernstig moet kijken op de foto, dan is het iets anders. Maar nooit mag je iemand met het idee opzadelen geen mooie lach te hebben.

 

2. Je kunt beter niet lachen want dan worden je ogen te klein

Dat is net zoiets als zeggen dat iemand niet mag zingen omdat dan zijn mond openstaat. Van veel mensen is een normaal fysiek aspect dat de ogen klein worden of bijna dicht zijn wanneer ze lachen. Maar dat is geen reden om niet meer te lachen. Het is gewoon hoe die persoon eruitziet terwijl er gelachen worden, dat is niks goed of fout aan. Wil je ook foto's waar de ogen goed te zien zijn, zorg dan dat je de persoon met verschillende gezichten fotografeert, zorg dat je verschillende gevoelens bij de persoon naar boven haalt zodat verschillende gezichten worden getoond.

 

3. Je moet wel lachen hoor want je kijkt heel ernstig

Zeggen dat iemand moet lachen terwijl ze zich misschien helemaal niet blij voelen, daar bereik je geen blij model mee. Vragen om een lach wanneer die lach niet gevoeld wordt heeft juist het tegenovergestelde effect, het model gaat zich alleen maar ongemakkelijker en onzekerder voelen. Je zegt hiermee tegen je model dat het gezicht dat er op dat moment niet is, niet goed is. Maar elk gezicht is goed, of het nu wel of niet in jouw ogen leuk is voor de foto. Iemand gaat ontspannen en blij kijken wanneer je iemand ontspannen of blij maakt. En dat kun je doen door hoe je zelf kijkt, wat je doet en wat je zegt.

 

4. Draai je gezicht maar wat naar rechts want je linkerkant is mooier dan je rechterkant

Ik weet dat veel mensen zelf een favoriete kant van hun gezicht hebben en soms daar ook rekening mee houden terwijl ze op de foto gaan. Er zijn beroemdheden die nooit met hun 'foute' kant gefotografeerd willen worden. Dat is verder aan hen. Maar als fotograaf is het niet aan jou om dit voor iemand te bepalen. Iemand is altijd twee kanten, links en rechts. En hoeveel mooier de ene kant ook is dan de ander in jouw ogen, beide kanten van die persoon mogen gezien worden. Mensen zien in het echte leven ook beide kanten, dus waarom zou je een kant voor de foto verstoppen. Het is verloochenen van een deel van jezelf.

 

5. Je bent te groot (of te klein) dus je moet even wat zakken of op een stoepje gaan staan

Iemand is nooit te groot of te klein, het enige wat er bestaat is een lengteverschil tussen model en fotograaf. In plaats van te zeggen dat iemand te groot is, zeg ik altijd dat ik te klein ben. Ik leg dan ook uit dat het vaak niet mooi is om iemand vanuit een te laag standpunt te fotograferen dus ik zal plekken of situaties zoeken waarop ik iets hoger dan het model kan staan of ik zal vragen of het model iets kan zakken. Het model hoeft hiervoor geen verantwoordelijkheid te nemen, ik zal zelf voor de juiste situaties zorgen.

 

6. Zoals je nu kijkt is veel beter dan hoe je net keek

Het lijkt misschien positief, maar je veroordeelt alsnog een gezicht wat je model net had. Soms kijkt een model inderdaad even niet op zijn of haar mooist. Maar hoe je het ook wendt of keert, het is een gezicht van dat model. Al dan niet beïnvloed omdat het zich onzeker of ongemakkelijk voelt. Aan mij als fotograaf de schone taak om mooie gevoelens bij de persoon naar boven te halen waardoor er anders gekeken gaat worden. Hoe ik dat doe daar hoef ik het model niet mee te belasten.

 

7. Ik fotografeer je op deze manier zodat je ….... niet ziet

Je kunt op de stipjes van alles invullen. Bijvoorbeeld, ik fotografeer je wat meer van boven want dan valt je onderkin minder op. Natuurlijk probeer je als fotograaf iemand altijd zo voordelig mogelijk in beeld te brengen. Maar weet ook dat wat jij ziet aan een model als 'minder mooi', dat altijd een oordeel is. En het wil niet zeggen dat een model dat zelf ook zo ziet. Misschien is het model helemaal content met zijn of haar onderkin en hoeft het van het model zelf echt niet verdoezeld te worden. Het makkelijkste, voor zowel het model als voor de fotograaf, is wanneer iemand zelf vertelt hoe ze ergens over denken. Dan hoef jij niet voor die persoon te denken. Om die reden vraag ik aan het begin van de shoot of er iets is waar ik rekening mee moet houden. Is er iets aan je uiterlijk wat je altijd weer opvalt aan een foto en wat je niet mooi vindt? Wanneer iemand dan bijvoorbeeld zegt dat ze liever die onderkin iets minder in beeld willen, dan is het daarmee bespreekbaar gemaakt. Je kunt dan tijdens het fotograferen uitleggen dat een bepaalde houding of een bepaald standpunt ervoor zorgt dat het minder zichtbaar is. Alles waar over gesproken is, dat zorgt niet meer voor ongemakkelijke situaties.

 

Er zijn nog veel meer dingen die je als fotograaf kunt zeggen of doen die een negatief effect hebben op de shoot en/of het zelfbeeld van je model. Maar dit waren even de woorden die het vaakst voorkomen, die mij het vaakst worden verteld of die ik meerdere fotografen zelf heb horen zeggen.

 

Realiseer je altijd dat jij als fotograaf een belangrijke rol hebt. Je kunt het zelfvertrouwen van iemand letterlijk maken of breken. Zou je niet liever in de positieve zin hieraan willen bijdragen?

 

Wat je als fotograaf doet of zegt is een groot onderdeel van het slagen van een shoot met fijne foto's tot gevolg. Maar het is veel meer dan dat. Een groot deel van hoe iemand over zichzelf denkt en zich voelt voor de camera, daarvan ligt de oorsprong ver voor jouw tijd. Jij bent niet de oorzaak van een negatief zelfbeeld. Maar je kunt het wel opnieuw bevestigen. En het goede nieuwe is, je kunt het met wat jij zegt en doet verbeteren. Ik zie het dagelijks met mijn eigen ogen gebeuren. En je kunt mensen leren begrijpen wat er in hen gebeurt, en waarom ze zich voelen zoals ze zich voelen.

Er kan letterlijk magie ontstaan. Het mooiste dat iemand ooit tegen mij zei was dit: 'Ik heb in één middag met jou meer geleerd over mezelf dan in 3 jaar therapie.' Yep, dat is de kracht van een portretfotograaf.